Η θρυλική “Φαλκονέρα”: Το μοναδικό ελληνικό τρόλεϊ που απέφυγαν στο παρά πέντε τη διάλυση τους
Μοναδική στον κόσμο και ανυπολόγιστης ιστορικής αξίας σήμερα, η Φαλκονέρα, είναι το μόνο ελληνικό τρόλεϊ που κατασκευάστηκε ποτέ και επιβιώνει μέχρι σήμερα.
Τον Απρίλιο του 2012, δύο μνημειακά τρόλεϊ, ένα εκ των οποίων μοναδικό στον κόσμο, είχαν εκ παραδρομής συμπεριληφθεί στον κατάλογο οχημάτων της ΟΣΥ ΑΕ προς εκποίηση. Εν τέλει οι εκκλήσεις του Συλλόγου Μελέτης Ιστορίας των Συγκοινωνιών στην Ελλάδα, αλλά και των συγγραφέων του βιβλίου Από τα Παμφορεία στο Μετρό εισακούστηκαν και τα δύο τρόλεϊ απέφυγαν στο παρά πέντε τη δημοπράτηση τους για σκραπ και τη διάλυση τους προς ανακύκλωση.
Η κατασκευή και η παρουσίαση της Φαλκονέρα
Το τρόλεϊ με αριθμό κυκλοφορίας στην Ελλάδα 1127 κατασκευάστηκε το 1967 με αμάξωμα της Βιαμάξ και έφερε πλαίσιο Lancia και ηλεκτρικό εξοπλισμό CGE. Μπορούσε να μεταφέρει συνολικά 100 άτομα, εκ των οποίων οι 73 όρθιοι και οι υπόλοιποι καθήμενοι. Ως επίτευγμα της αμαξοβιομηχανίας της Ελλάδας, που ήταν τότε υπαρκτή, το συγκεκριμένο τρόλεϊ παρουσιάστηκε και στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης ως το πρώτο πιλοτικό μοντέλο που θα έμπαινε έπειτα σε κανονική παραγωγή, κάτι που τελικά δεν έγινε ποτέ.
Μολονότι είχε τεθεί σε κυκλοφορία, οι οδηγοί της Ηλεκτρικής Εταιρίας Μεταφορών (δηλαδή της ΗΕΜ, όπως ονομαζόταν ο πρόγονος των ΗΛΠΑΠ) απέφευγαν να το οδηγούν – λόγω κυρίως του δεξιού τιμονιού – και ως εκ τούτου του έδωσαν το παρατσούκλι Φαλκονέρα από την ομώνυμη βραχονησίδα, κοντά στην οποία είχε γίνει το τραγικό ναυάγιο του οχηματοαγωγού Ηράκλειον τον Δεκέμβριο του 1966.
Η Φαλκονέρα παρέμεινε σε αμαξοστάσιο της ΟΣΥ, με το 2012 να αποτελεί ένα ιδιαίτερης σημασίας έτος για την μετέπειτα επιβίωση της. Ήταν τότε που η ΟΣΥ αποφάσισε να εκποιήσει ένα μεγάλο μέρος του παροπλισμένου στόλου της βγάζοντας στο σφυρί και τη Φαλκονέρα, με τους ανθρώπους που πήραν αυτή την απόφαση να αγνοούν την ιστορική σημασία της. Τελικά, το εν λόγω τρόλεϊ μαζί με μερικά ακόμη ιστορικά για τα ελληνικά λεωφορεία, εξαιρέθηκε της διαδικασίας.
Το δεύτερο όχημα που σώθηκε από την εκποίηση ήταν το διάσημο τρόλεϊ 4001, το πρώτο αρθρωτό και το μοναδικό ρωσικό που είχε έρθει στη χώρα μας. Το 4001 έφτασε στην Ελλάδα το 1987, όταν ο ρωσικός οίκος EΝERGOMACHEXPORT το προμήθευσε δοκιμαστικά στον ΗΛΠΑΠ. Ούτε αυτό είχε ιδιαίτερη επιτυχία από κυκλοφοριακής πλευράς, λόγω δυσκινησίας.
Η ιστορία του τρόλεϊ στην Ελλάδα ξεκινά το 1938, όταν η Η.Ε.Μ. προχώρησε σε παραγγελία κατασκευής 12 μικρού μεγέθους τρόλεϊ από την ιταλική κοινοπραξία Fiat/CGE. Παρόλο που τον Οκτώβριο του 1939 τα οχήματα έφτασαν στον Πειραιά για να τεθούν στη διάθεση της Εταιρίας Μεταφορών, παρέμειναν σε ακινησία σε όλη την περίοδο της κατοχής.
Τελικά η πρώτη γραμμή τρόλεϊ εγκαινιάστηκε από την Η.Ε.Μ. το 1948 και ήταν εκείνη της Καστέλλας, που αντικατέστησε την τροχιοδρομική γραμμή 20. Η γραμμή αυτή έχει διατηρήσει τον αριθμό αυτό έως σήμερα. Στις 27 Δεκεμβρίου του 1953 λειτούργησε η πρώτη γραμμή τρόλεϊ της Αθήνας, στη διαδρομή Πατήσια – Αμπελόκηποι. Τα πρώτα 40 οχήματα που κυκλοφόρησαν σε αυτή τη γραμμή ήταν μεγάλου μεγέθους, τριαξονικά, ηλεκτροκίνητα λεωφορεία Alpha Romeo – GCE – Casaro.
Ακολούθησε επέκταση του δικτύου των τρόλεϊ στην Αθήνα και η προσθήκη νέων μοντέλων οχημάτων. Η Η.Ε.Μ. έφτασε τελικά να έχει στην κατοχή της στόλο από 137 ηλεκτροκίνητα λεωφορεία και παρείχε υπηρεσίες έως το 1970, οπότε και εξαγοράστηκε από το Ελληνικό Δημόσιο και μετονομάστηκε σε Η.Λ.Π.Α.Π. Α.Ε.
Γι’ αυτό πήρε το όνομα Φαλκονέρα
Σύμφωνα με δημοσιεύματα, το μοναδικής ιστορικής σημασίας τρόλεϊ πήρε το συγκεκριμένο παρατσούκλι από τους οδηγούς της Ηλεκτρικής Εταιρείας Μεταφορών (ΗΕΜ), το παρατσούκλι το πήρε από την βραχονησίδα Φαλκονέρα, σε κοντινή απόσταση από την οποία έγινε μια από τις μεγαλύτερες ναυτικές τραγωδίες της Ελλάδας, το ναυάγιο του οχηματαγωγού πλοίου Ηράκλειον, τον Δεκέμβριο του 1966. Ήταν επίσης ένα από τα δεξιοτίμονα τρόλεϊ με ιταλικό σασί που εκτελούσαν δρομολόγια στην Αθήνα, τα οποία και απέφευγαν οι οδηγοί για ευνόητους λόγους.
Η Φαλκονέρα σήμερα
Τώρα βρίσκεται παρατημένο μαζί με άλλα τρόλεϊ και λεωφορεία ιστορικής σημασίας, που σαπίζουν στο πέρασμα του χρόνου, στο αμαξοστάσιο της ΟΣΥ στα Άνω Λιόσια και όπως αναφέρουν μέλη του Συλλόγου Μελέτης Ιστορίας των Συγκοινωνιών στην Ελλάδα υπογραμμίζουν την έλλειψη μουσειακής πολιτικής στη χώρα μας για τις συγκοινωνίες.
Πηγή