Ελάχιστοι γνωρίζουν γιατί σπάμε ρόδι την Πρωτοχρονιά: Το αρχαίο έθιμο του λαού μας και η ευχή που πρέπει να λέμε

Την Πρωτοχρονιά είθισται να «σπάμε ένα ρόδι» για να πάει καλά η χρονιά. Λίγοι είναι αυτοί που γνωρίζουν πως το έθιμο αυτό είναι πανάρχαιο.

Σύμφωνα με τα Παλαιά Κείμενα, το έθιμο αυτό πρωτοεμφανίζεται στην Πελοπόννησο και σιγά – σιγά διαδόθηκε σε κάθε σπιθαμή της Ελλάδας. Σύμφωνα με την Ορθόδοξη Πίστη, το πρωί της Πρωτοχρονιάς η οικογένεια πηγαίνει στην εκκλησία, ντυμένοι όλοι με επίσημη ενδυμασία για να παρακολουθήσουν τη Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου και να υποδεχτούν τον νέο χρόνο. Στην επιστροφή, ο νοικοκύρης του σπιτιού έχει στην τσέπη του ένα λειτουργημένο ρόδι, που στη Μικρά Ασία το φυλούσαν στα εικονίσματα από τις 14 Σεπτέμβρη, δηλαδή, τη μέρα της Ύψωσης του Τίμιου Σταυρού.

Η εννοιολογική σημασία του ροδιού

Το ρόδι εννοιολογικά σημαίνει ροή και δύναμη, είναι ο καρπός της ζωής και της καλοτυχίας, ενώ έχει ετυμολογική σχέση με τη νήσο της Ρόδου. Η δύναμη, λοιπόν, αυτού του καρπού είναι χαρακτηριστική στην ελληνική μυθολογία και όχι μόνο, αφού τα ιστορικά δεδομένα που σχετίζονται μ’ αυτόν τον καρπό είναι ανεξάντλητα.

Το ρόδι στην Αρχαία Ελλάδα

Στην Αρχαία Ελλάδα πίστευαν πως η δύναμη του ροδιού κρυβόταν στους πολυάριθμους κόκκους του (αφθονία και γονιμότητα), αλλά και τη γονιμότητα, την αιωνιότητα και στο πορφυρό χρώμα του (χρώμα που φέρνει καλή τύχη). Δεν είναι τυχαίο εξάλλου πως, ακόμη και σήμερα, αποτελεί ένα από τα πιο εκφραστικά σύμβολα της ελληνικής λαογραφίας, με έντονη παρουσία σε κάθε μορφή και έκφραση της παραδοσιακής ζωής.

Το έθιμο του ροδιού

Τα έθιμα με το κόκκινο φρούτο ποικίλουν ανάλογα την εποχή αλλά και το μέρος. Η πιο γνωστή χρήση του ροδιού είναι στην παρασκευή κολλύβων, σε γάμους αλλά και το «σπάσιμο» του την Πρωτοχρονιά για καλοτυχία και καλό ποδαρικό.

Αυτός που κάνει το ποδαρικό σπάει και το ρόδι. Πρέπει να χτυπήσει το κουδούνι της εξώπορτας και να του ανοίξουν. Δεν κάνει να ανοίξει ο ίδιος με το κλειδί του. Έτσι είναι ο πρώτος που μπαίνει στο σπίτι για να κάνει το ποδαρικό με το ρόδι στο χέρι. Μπαίνοντας μέσα, με το δεξί πόδι, σπάει το ρόδι πίσω από την εξώπορτα για να πεταχτούν οι ρώγες του παντού και ταυτόχρονα λέει: «Με υγεία, ευτυχία και χαρά το νέο έτος κι όσες ρώγες έχει το ρόδι, τόσες λίρες να έχει η τσέπη μας όλη τη χρονιά».

Τα παιδιά, μαζεμένα γύρω-γύρω, κοιτάζουν οι ρώγες να είναι τραγανές και κατακόκκινες. Όσο πιο γερές κι όμορφες είναι οι ρώγες, τόσο πιο χαρούμενες κι ευλογημένες θα είναι οι μέρες που φέρνει μαζί του ο νέος χρόνος.

Άλλη μία ευχή που συνηθίζουν να λένε την Πρωτοχρονιά όταν σπάνε το ρόδι είναι: «Όσο βαρύ είναι το ρόδι, τόσο βαρύ να είναι το πορτοφόλι μας, όσο γεμάτο καρπούς είναι το ρόδι, να είναι γεμάτο το σπίτι μας με καλά και όσο κόκκινο είναι το ρόδι, τόσο κόκκινη να είναι και η καρδιά μας!»