EKTAKTO: Σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης η Κρήτη – Αναδείθηκε από θάλασσα, απόκοσμες εικόνες και σκηνές αποκάλυψης

Στο φράγμα Αποσελέμη στην Κρήτη, η πτώση της στάθμης του νερού, λόγω της λειψυδρίας, έχει σαν αποτέλεσμα το πρώην χωριό Σφεντύλι να βγει ξανά στην επιφάνεια.

Στο σημείο μηδέν φτάνει το φράγμα Αποσελέμη εξαιτίας της λειψυδρίας

Συνεπώς, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη να προχωρήσει άμεσα το μεγάλο υδρευτικό έργο της Ανατολικής Κρήτης, καθώς όπως φαίνεται το φράγμα φτάνει στο σημείο μηδέν.

Οι εκτεταμένες ξηρασίες που πλήττουν την περιοχή, τα τελευταία χρόνια, έχουν οδηγήσει σε δραματική μείωση των υδάτινων πόρων.

Δύσκολη η κατάσταση του φράγματος Αποσελέμη

Σήμα κινδύνου για το νερό στην Ελλάδα: Αυτό που φοβόταν οι Αθηναίοι & τα νησιά έφτασε – Οι περιοχές που κινδυνεύουν

Η επιστημονική κοινότητα προειδοποιεί για τον κίνδυνο λειψυδρίας που έχει σημάνει συναγερμό σε πολλές περιοχές της χώρας. Συνολικά, 14 δήμοι έχουν κηρυχθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας.

Συναγερμός για Λειψυδρία σε Πολλές Περιοχές της Ελλάδας

Μεταξύ των δήμων που πλήττονται βρίσκονται πέντε δήμοι της Κρήτης, καθώς και οι Σέριφος, Σίφνος, Λέρος, Πόρος, Σπέτσες, ο δήμος Σάμης στην Κεφαλονιά και περιοχές στην Κόρινθο, την Αλεξανδρούπολη και την Ξάνθη. Αυτές οι περιοχές αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα λειψυδρίας, τα οποία απαιτούν άμεσες και αποτελεσματικές λύσεις.

Παράγοντες που Επιδεινώνουν την Κατάσταση

Η κατάσταση επιδεινώνεται από τις παρατεταμένες υψηλές θερμοκρασίες και τις μειωμένες βροχοπτώσεις. Αυτά τα φαινόμενα, σε συνδυασμό με την αυξημένη κατανάλωση νερού λόγω της τουριστικής περιόδου που βρίσκεται στην κορύφωσή της, δημιουργούν κρίσιμες συνθήκες για την υδροδότηση των περιοχών αυτών.

Η λειψυδρία στην Ελλάδα είναι ένα ενδημικό φαινόμενο θα έλεγα, είναι το έλλειμμα μεταξύ προσφοράς και ζήτησης νερού, του διαθέσιμου νερού. Επομένως, η λειψυδρία υπάρχει λόγω της ξηρασίας, αλλά υπάρχει περίπτωση να έχουμε λειψυδρία χωρίς να έχουμε ξηρασία. Πολλές ανατολικές χώρες έχουν έλλειμμα, απλά μας φαίνεται πιο πολύ, όσο συνεχίζονται τα ξηρά και άνομβρα χρόνια, σημειώνει η κ. Μιμίκου.

Όπως επισημαίνει η κ. Μιμίκου οι ξηρές χρονιές αλλά και η ανοικονόμητη κατανάλωση νερού προκαλούν λειψυδρία σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Για το λόγο αυτό, είναι ανάγκη να υπάρξουν περιορισμοί και να ληφθούν αποφάσεις.

Υπάρχει ένα έντονο καμπανάκι στην Ελλάδα. Πρέπει σε κάθε χρήση νερού είτε είναι υδρευτική είτε αρδευτική- κυρίως στην αρδευτική- να βελτιωθούν οι μέθοδοι άντλησης να μεγαλώσει ο λόγος παραγωγικότητας του αγροτικού νερού, εξηγεί η κ. Μιμικού και προσθέτει ότι χρειάζεται να μπει σε σωστές βάσεις το θέμα της διαχείρισης των υδατικών πόρων.

Θα πρέπει να υπάρχει ένας κεντρικός φορέας διαχείρισης υδατικών πόρων που θα λειτουργεί αποκεντρωμένα και κεντρικά κάτω από ένα εθνικό στρατηγικό σχέδιο εκτίμησης, αξιοποίησης και διαχείρισης των υδατικών πόρων και από εκεί και πέρα θα πρέπει να ακολουθήσουν τα μοντέλα διακυβέρνησης όπως υπάρχουν, λέει η κ. Μιμίκου.

Σημαντική μείωση της στάθμης του νερού καταγράφεται σε δύο κρίσιμους ταμιευτήρες νερού της χώρας, σύμφωνα με δορυφορική ανάλυση δεδομένων από την Επιχειρησιακή Μονάδα BEYOND του ΙΑΑΔΕΤ/ΕΑΑ.

Σημαντικές Μειώσεις στη Στάθμη του Νερού

Η ανάλυση δεδομένων αποκάλυψε ότι η στάθμη του νερού στην τεχνητή λίμνη Μόρνου στη Στερεά Ελλάδα και στο φράγμα Αποσελέμη στην Κρήτη έχει μειωθεί σημαντικά σε σύγκριση με το 2022. Οι δορυφορικές εικόνες Sentinel-2 του Beyond EO Centre NOA επιβεβαίωσαν την ανησυχητική αυτή τάση.

Επιπλέον, η στάθμη της τεχνητής λίμνης του Πηνειού στην Ηλεία βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα, εντείνοντας τις ανησυχίες για την επάρκεια υδάτινων πόρων στις περιοχές αυτές.

Όπως εξηγεί η Επιχειρησιακή Μονάδα BEYOND του ΙΑΑΔΕΤ/ ΕΑΑ παραθέτοντας σχετικούς χάρτες είναι φανερό ότι και στις δύο περιπτώσεις η στάθμη του νερού έχει μειωθεί και η διαφορά πτώσης μεταξύ του 2022 και του 2024 παρουσιάζεται με διαγράμμιση. Το εμβαδόν της επιφάνειας της διαφοράς τους καλύπτει περίπου 4700 στρέμματα και 600 στρέμματα αντίστοιχα στους 2 χάρτες.

Από την πλευρά της η σελίδα climatebook λαμβάνοντας υπόψη τα δορυφορικά δεδομένα που επεξεργάστηκε από τον δορυφόρο Sentinel-2, στις 2 Ιουλίου 2023 διαπιστώνει ότι η συνολική έκταση της επιφάνειας της λίμνης ήταν ~16.5 km², ενώ στις 26 Ιουνίου 2024 υπολογίστηκε ~12.8 km². Την συγκεκριμένη χρονική περίοδο η έκταση της λίμνης είναι κατά 15-20% συρρικνωμένη σε σχέση με την μέση τιμή από το 2010.

Η έκταση της τεχνητής Λίμνης του Μόρνου για την συγκεκριμένη χρονική περίοδο υπολογίζεται ως η μικρότερη από το 2010 που υπάρχουν δορυφορικές παρατηρήσεις πολύ υψηλής ανάλυσης. Σημειώνεται ότι η τεχνητή Λίμνη του Μόρνου αποτελεί τον κύριο ταμιευτήρα ύδρευσης της Αθήνας, επισημαίνει το climatebook.

Τα παραπάνω δεδομένα προβληματίζουν την επιστημονική κοινότητα που χτυπάει καμπανάκι και για την Αττική.

Ο Μόρνος έχει φτάσει στο όριο των 700 εκατομμυρίων κυβικών, που σημαίνει ότι τα καμπανάκια έχουν βαρέσει. Αν συνεχιστεί η ίδια κατάσταση, θα μπορεί να αντέξει με την ίδια κατανάλωση και χωρίς μέτρα άλλα 2 χρόνια δεν ξέρω. Είναι ήδη οριακά. Δεν υπάρχει περίπτωση να ζήσουμε άλλο ένα τέτοιο έτος χωρίς να σκεφτούμε μέτρα εξοικονόμησης νερού, και κυρίως για το αγροτικό νερό, καθώς το 80% διατίθεται για αγροτική παραγωγή, σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Μιμίκου.

Την ίδια ώρα, σημαντική μείωση παρατηρείται το τελευταίο διάστημα και στην έκταση της τεχνητής λίμνης του Πηνειού στην Ηλεία λόγω της απουσίας βροχών, των υψηλών θερμοκρασιών αλλά και ως αποτέλεσμα του πολύ ήπιου χειμώνα με τις περιορισμένες χιονοπτώσεις.

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με το climatebook και λαμβάνοντας υπόψη τα δορυφορικά δεδομένα που επεξεργάστηκε η σελίδα από τον δορυφόρο Sentinel-2, στις 22 Ιουλίου 2023 (ένα χρόνο πριν) η συνολική έκταση της επιφάνειας της λίμνης ήταν ~16.6 km², ενώ στις 21 Ιουλίου 2024 υπολογίστηκε ~9.8 km². Σε σύγκριση με την μέση τιμή από το 2010 η έκταση της λίμνης σήμερα είναι 35-40% μικρότερη.

Όπως εξηγεί ο φυσικός- μετεωρολόγος και επιστημονικός συνεργάτης του meteo.gr και του climatebook, Σταύρος Ντάφης, το 2008 που είχαν παρατηρηθεί επίσης φαινόμενα λειψυδρίας στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας, τα νούμερα όσον αφορά την έκταση και τον όγκο νερού που είχαν οι ταμιευτήρες ήταν ακόμη χειρότερα. Φέτος, αν και δεν έχουμε πλησιάσει ακόμα το 2008, μεσολαβούν ακόμα δύο μήνες σχεδόν μέχρι να αρχίσουν οι βροχές του φθινοπώρου, θα δούμε λίγο χειρότερα νούμερα τους επόμενους μήνες, σημειώνει.

Από τον Ιούλιο του 2023, σύμφωνα με τον κ. Ντάφη, οι βροχοπτώσεις που έχουν σημειωθεί σχεδόν κάθε μήνα, είναι κάτω από το μέσο όρο των τελευταίων 30 ετών. Αυτό συμβαίνει κυρίως στην ανατολική ηπειρωτική Ελλάδα, στα νησιά του Αιγαίου, Κρήτη και Δωδεκάνησα, και στην Πελοπόννησο. Εξαιρείται η Κυπαρισσία αλλά το μεγαλύτερο μέρος της Πελοποννήσου βρίσκεται κι αυτό σε πορτοκαλί συναγερμό, στο θέμα έλλειψης βροχοπτώσεων αλλά και ξηρασίας του εδάφους, τονίζει ο κ. Ντάφης και προσθέτει ότι οι δύο καύσωνες του Ιουνίου και του Ιουλίου επιδείνωσαν αυτή την κατάσταση της ξηρασίας. Το έδαφος μέχρι τον Μάιο, μέχρι τον Απρίλιο δεν ήταν και τόσο ξηρό σε αυτές τις περιοχές. Συνέβη όμως ξαφνική ξηρασία. Η ξαφνική ξηρασία ξεκινάει όταν έχουμε μία ξαφνική άνοδο της θερμοκρασίας φυσικά, ισχυρότερους από το κανονικό ανέμους και περισσότερες ώρες από το κανονικό ηλιοφάνεια, που ενισχύουν την εξάτμιση. Έτσι καταπονούνται και τα δέντρα μέσω της εξατμισοδιαπνοής, αλλά και το έδαφος χάνει στα πρώτα του εκατοστά αρκετό νερό, υπογραμμίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Ντάφης.