Όλοι το γράφουμε “λάθος”… Θεοφάνια ή Θεοφάνεια: Ο Γεώργιος Μπαμπινιώτης εξηγεί ποια είναι η σωστή γραφή;

Η θρησκευτική εορτή των Θεοφανίων έχει δημιουργήσει ερωτήματα σχετικά με τη σωστή γραφή της λέξης. Είναι Θεοφάνια ή Θεοφάνεια; Το θέμα φαίνεται να προβληματίζει πολλούς, ιδιαίτερα ενόψει της μεγάλης εορτής.

Θεοφάνια ή Θεοφάνεια: Ποια είναι η σωστή γραφή;

Ο διακεκριμένος γλωσσολόγος Γεώργιος Μπαμπινιώτης, σε παλαιότερη ανάρτησή του στα social media, έχει δώσει τη δική του ερμηνεία και πρόταση.

1. Προτίμηση στη γραφή Θεοφάνια

   Ο καθηγητής προτείνει τη γραφή με -ι, καθώς παραπέμπει σε αρχαιοελληνικές γιορτές, όπως:

   • Τα Ίσθμια
   • Τα Πύθια

     Πρόκειται για τύπους που καθιερώθηκαν σε ονομασίες εορτών.

2. Η γραφή Θεοφάνεια ως εναλλακτική

   Αν και θεωρείται λιγότερο δόκιμη για την εορτή, η γραφή με -ει είναι γλωσσικά δικαιολογημένη. Εκφράζει την πράξη ή την ιδιότητα, όπως:

   • Θεοφανής → Θεοφάνεια
   • Διαφανής → Διαφάνεια

Όπως γράφει ο καθηγητής: H εορτή των Θεοφανίων είναι προτιμότερο να γράφεται με -ι-: τα Θεοφάνια. Εκτός από τη γνωστή χριστιανική γιορτή των Θεοφανίων, της βάπτισης δηλ. τού Xριστού και της φανέρωσης του Θεού, Θεοφάνια (τα), ήταν και αρχαία εορτή στους Δελφούς, όπου έδειχναν στους λάτρεις τού Aπόλλωνος το άγαλμά του.

H γραφή Θεοφάνεια με -ει- δικαιολογείται ως δήλωση τής πράξης και ιδιότητας τού επιθ. θεοφανής: θεοφανής – θεοφάνεια, όπως διαφανής – διαφάνεια. Ωστόσο, προκειμένου για εορτή σε ουδέτερο γένος είναι προτιμότερο να τηρηθεί η γραφή σε -ια: τα Θεοφάνια πβ. τα Πύθια, τα Ίσθμια, τα Eπιφάνια, αλλά η επιφάνεια από το επιφανής.

Δείτε την ανάρτηση του Γεώργιου Μπαμπινιώτη

Θεοφάνεια: Τι συμβολίζει η μεγάλη γιορτή της Ορθοδοξίας, η βάφτιση του Ιησού και ο αγιασμός των υδάτων

Ένα μεγάλο κομμάτι ιστορίας κρύβεται πίσω από τα Θεοφάνεια, την αρχαιότερη γιορτή της Ορθόδοξης εκκλησίας, που θεσπίστηκε το 2ο αιώνα μ.Χ.

Συγκεκριμένα, η ημέρα αυτή αναφέρεται στη φανέρωση της Αγίας Τριάδας κατά τη βάπτιση του Ιησού Χριστού.

Σύμφωνα με το ekklisiaonline, η ιστορία της βάπτισης έχει ως εξής: Μετά από θεία εντολή ο Ιωάννης ο Πρόδρομος εγκατέλειψε την ερημική ζωή και πήγε στον Ιορδάνη ποταμό όπου κήρυττε και βάπτιζε. Εκεί παρουσιάστηκε κάποια ημέρα ο Ιησούς και ζήτησε να βαπτιστεί. Ο Ιωάννης, αν και το Άγιο Πνεύμα τον είχε πληροφορήσει ποιος ήταν εκείνος που του ζητούσε να βαπτιστεί, στην αρχή αρνείται να τον βαπτίσει ισχυριζόμενος ότι ο ίδιος έχει ανάγκη να βαπτιστεί από Εκείνον.Ο Ιησούς όμως του εξήγησε ότι αυτό ήταν το θέλημα του Θεού και τον έπεισε να τον βαπτίσει.

Και τότε μπροστά στα έκπληκτα μάτια των θεατών διαδραματίστηκε μία μοναδική και μεγαλειώδης σκηνή, όταν με την μορφή ενός περιστεριού κατήλθε το Άγιο Πνεύμα και κάθισε επάνω στο βαπτιζόμενο Ιησού, ενώ συγχρόνως ακούστηκε από τον ουρανό η φωνή του Θεού η οποία έλεγε: “Ούτος εστίν ο Υιός μου ο αγαπητός, εν ω ευδόκησα“. Δηλαδή, “Αυτός είναι ο αγαπημένος μου Υιός, αυτός είναι ο εκλεκτός μου”.

Κατά τις ίδιες πηγές, από τότε και το Βάπτισμα των χριστιανών, δεν είναι “εν ύδατι”, όπως το βάπτισμα “μετανοίας” του Ιωάννη, αλλά “εν Πνεύματι Αγίω”. Ο Κύριος με το να βαπτιστεί αγίασε το νερό, το έκανε νερό αγιασμού και συμφιλίωσης με το Θεό. Έτσι η Βάπτιση του Κυρίου άνοιξε τη θύρα του Μυστηρίου του Βαπτίσματος.

Με την καθαρτική χάρη του αγίου Βαπτίσματος ο παλαιός αμαρτωλός άνθρωπος ανακαινίζεται και με την τήρηση των θείων εντολών γίνεται κληρονόμος της βασιλείας των ουρανών.

Αγιασμός υδάτων στα Θεοφάνεια

Ως κύριες τελετές των Θεοφανίων θεωρούνται ο Μέγας Αγιασμός, θρησκευτική τελετή που λαμβάνει χώρα εντός των Εκκλησιών, και ακολουθεί η Κατάδυση του Τιμίου Σταυρού.

Ο ιερέας ρίχνει τον Σταυρό στη θάλασσα ή στο ποτάμι (όπου δεν υπάρχουν, αγιάζονται δεξαμενές με νερό, όπως στην Αθήνα), κατά μίμηση της Βάπτισης του Θεανθρώπου. Οι νέοι πέφτουν για να τον πιάσουν, ενώ θεωρείται ευλογία για εκείνον που θα τον πιάσει και την οικογένειά του.

Στην Αττική, η επίσημη κατάδυση του Σταυρού ορίστηκε να γίνεται από τις αρχές του 1900 στον Πειραιά, ενώ παρόμοιες τελετές λαμβάνουν χώρα σε όλους τους νομούς της χώρας.