Μεγάλη Γιορτή σήμερα για την Εκκλησία μας – Τι είναι η Κυριακή της Ορθοδοξίας και τι συμβολίζει

Η Κυριακή της Ορθοδοξίας, που φέτος τιμάται στις 9 Μαρτίου 2025, αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες εορτές της Εκκλησίας, καθώς σηματοδοτεί τη νίκη της Ορθόδοξης Πίστης απέναντι στις αιρέσεις που επιχείρησαν να αλλοιώσουν τη διδασκαλία περί των Ιερών Εικόνων.

Η πρώτη Κυριακή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής ονομάζεται και Κυριακή της Ορθοδοξίας, καθώς είναι αφιερωμένη στην αναστήλωση των Ιερών Εικόνων. Η απόφαση αυτή ελήφθη από την Αυτοκράτειρα Θεοδώρα το 842 μ.Χ., σηματοδοτώντας το τέλος της Εικονομαχίας (726-843 μ.Χ.), μιας θρησκευτικοπολιτικής διαμάχης που συντάραξε τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και απείλησε τη συνοχή της.

Ο συμβολισμός της εορτής

Ο εορτασμός υπενθυμίζει τη διαχρονική αξία της Ορθόδοξης Πίστης και τη σημασία των Ιερών Εικόνων στη λατρευτική ζωή της Εκκλησίας. Οι πιστοί, με λιτανείες και ειδικές τελετές, τιμούν αυτή την ημέρα, η οποία θεωρείται σύμβολο της πνευματικής νίκης της Ορθοδοξίας.

Στο Ωρολόγιο (λειτουργικό βιβλίο της εκκλησίας) αναφέρονται τα εξής : «Για εκατό και πλέον χρόνια διαταράχθηκε η Εκκλησία με διωγμούς από κακόδοξους εικονομάχους. Πρώτος υπήρξε ο αυτοκράτορας Λέων ο Ίσαυρος και τελευταίος ο Θεόφιλος, άνδρας της αγίας Θεοδώρας, η οποία μετά το θάνατο του συζύγου της ανέλαβε την εξουσία και στερέωσε πάλι την Ορθοδοξία μαζί με τον Πατριάρχη Μεθόδιο.

Η Βασίλισσα Θεοδώρα διακήρυξε δημόσια ότι ασπαζόμεθα τις Εικόνες, όχι λατρευτικά, ούτε ως Θεούς, αλλά ως εικόνες των αρχετύπων. Την πρώτη Κυριακή των νηστειών το έτος 842, η Θεοδώρα μαζί με το γιό της αυτοκράτορα Μιχαήλ, λιτάνευσαν και ανεστήλωσαν τις άγιες εικόνες μαζί με τον κλήρο και το λαό.

Από τότε εορτάζουμε κάθε χρόνο την ανάμνηση αυτού του γεγονότος γιατί καθορίστηκε οριστικά ότι δεν λατρεύουμε τις Εικόνες, αλλά τιμούμε και δοξάζουμε όλους τους Αγίους που εικονίζουν και λατρεύουμε μόνο τον εν Τριάδι Θεό. Τον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα και κανένα άλλο είτε Άγιο είτε Άγγελο».

Η Κυριακή της Ορθοδοξίας αποτελεί ιδιαίτερη χριστιανική θριαμβική εορτή, σε ανάμνηση της οριστικής αναστήλωσης των ιερών και σεπτών εικόνων στη Βασιλεύουσα από την Αυτοκράτειρα Θεοδώρα, οπότε και έπαψε αυτή η μακροχρόνια διαμάχη μεταξύ εικονομάχων και εικονολατρών.

Στην Κωνσταντινούπολη, η αναστήλωση των εικόνων εορτάσθηκε με λαμπρό πανηγυρισμό και λιτανεία με μεγάλη πομπή. Αναθεματίστηκαν οι εικονομάχοι, συλλήβδην οι αιρετικοί και όλοι οι αναθεματισθέντες από τις Οικουμενικές Συνόδους. Στο τέλος μνημονεύθηκαν και όλοι οι «αθλητές» της ευσέβειας και της ορθόδοξης Πίστης.

Έτσι, σε ανάμνηση εκείνου του θριάμβου της Ορθοδοξίας κάθε χρόνο επαναλαμβανόταν στην Κωνσταντινούπολη και σε άλλες μεγάλες πόλεις της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας η τελετή αυτή κατά τον ακόλουθο τρόπο: Ο κλήρος (ενδημούντες και παρεπιδημούντες) μαζί με τους μοναχούς που πρωτοστάτησαν στους αγώνες υπέρ των εικόνων τελούσαν «παννύχιον υμνολογίαν» στον Ιερό Ναό της Θεοτόκου των Βλαχερνών, στο τέλος της οποίας ακολουθούσε λαμπρή λιτανεία στη Μεγάλη Εκκλησία, όπου παρίστατο ο Αυτοκράτορας.

Κατά την Κυριακή της Ορθοδοξίας, οι πιστοί συμμετέχουν στην πανηγυρική Θεία Λειτουργία και την λιτανεία των εικόνων, ενώ γίνεται και η ανάγνωση του Συμβόλου της Πίστεως.

Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα)

Ήχος β’.

Τὴν ἄχραντον Εἰκόνα σου προσκυνοῦμεν Ἀγαθέ, αἰτούμενοι συγχώρησιν τῶν πταισμάτων ἡμῶν, Χριστὲ ὁ Θεός· βουλήσει γὰρ ηὐδόκησας σαρκὶ ἀνελθεῖν ἐν τῷ Σταυρῷ, ἵνα ῥύσῃ οὓς ἔπλασας ἐκ τῆς δουλείας τοῦ ἐχθροῦ· ὅθεν εὐχαρίστως βοῶμέν σοι· Χαρᾶς ἐπλήρωσας τὰ πάντα, ὁ Σωτὴρ ἡμῶν, παραγενόμενος εἰς τὸ σῶσαι τὸν Κόσμον.