Το σκηνοθετικό κόλπο του Φράνκο Τζεφιρέλι για να αναδείξει το βλέμμα του Ρόμπερτ Πάουελ στο «Ιησούς από τη Ναζαρέτ»

Η σειρά Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ του Φράνκο Τζεφιρέλι έχει συνδεθεί αναπόσπαστα με την τηλεοπτική εμπειρία της Μεγάλης Εβδομάδας, ενώ πίσω από την εμβληματική μορφή του Ιησού κρύβεται ένα σκηνοθετικό εύρημα που ενίσχυσε τη μυσταγωγία του ρόλου.

Το βλέμμα που έγινε σύμβολο πίστης

Η τηλεοπτική παραγωγή, που γυρίστηκε μεταξύ 1975 και 1976 στο Μαρόκο και την Τυνησία, εξακολουθεί να προβάλλεται ανελλιπώς και να συγκινεί εκατομμύρια τηλεθεατές, με τον Ρόμπερτ Πάουελ να έχει ταυτιστεί απόλυτα με την εικόνα του Ιησού. Ο Φράνκο Τζεφιρέλι, επιθυμώντας να προσδώσει ένα υπερβατικό στοιχείο στο πρόσωπο του Χριστού, επικεντρώθηκε στο βλέμμα. Για να ενισχύσει την κρυστάλλινη όψη των γαλάζιων ματιών του Πάουελ, οι makeup artists σχεδίασαν μια μπλε γραμμή eyeliner στο άνω βλέφαρο και μια λευκή στο κάτω, δημιουργώντας μια σχεδόν υπερφυσική διαύγεια.

Η σκηνοθετική εμμονή που ανέδειξε τον Ιησού

Το δεύτερο, λιγότερο γνωστό, σκηνοθετικό κόλπο είχε να κάνει με την ακινησία των βλεφάρων. Ο Πάουελ εκπαιδεύτηκε να κρατά τα μάτια του ανοιχτά για μεγάλα χρονικά διαστήματα, ενώ όπου δεν τα κατάφερνε, επενέβαινε το μοντάζ. Στόχος του Τζεφιρέλι ήταν να μην ανοιγοκλείσει ποτέ τα μάτια του ο Ιησούς, μεταφέροντας έτσι στο θεατή μια διαρκή και διαπεραστική επαφή με το θείο βλέμμα. Σύμφωνα με τους ειδικούς, ο Ιησούς του Πάουελ ανοιγοκλείνει τα μάτια του μόνο μία φορά σε όλη τη σειρά, ενώ το παιδί-Ιησούς το κάνει μόλις δύο. Οι τηλεκριτικοί συμφώνησαν ότι το εύρημα αυτό προσέδωσε στη σειρά βαθύ συναισθηματικό και πνευματικό αντίκτυπο, δικαιώνοντας τη σκηνοθετική επιμονή του Τζεφιρέλι. Δεν είναι τυχαίο πως, δεκαετίες μετά, οι τηλεθεατές επιστρέφουν με προσήλωση σε αυτό το μοναδικό έργο.

Ιησούς από τη Ναζαρέτ: 10 πράγματα που δεν γνωρίζατε για την σειρά έπος και σπάνιες εικόνες από τα γυρίσματα

Η τηλεοπτική σειρά Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ του Φράνκο Τζεφιρέλι παραμένει εδώ και δεκαετίες βαθιά συνυφασμένη με τη Μεγάλη Εβδομάδα στην Ελλάδα, όχι μόνο για την καλλιτεχνική της αρτιότητα, αλλά και για την αφοσίωση με την οποία προσεγγίζει τη ζωή του Χριστού.

Ένα έργο πίστης και κινηματογραφικής ακρίβειας

Η σειρά, συνολικής διάρκειας 371 λεπτών, παρουσιάζει με σεβασμό και ευλάβεια τη Γέννηση, τη Ζωή, τα Πάθη και την Ανάσταση του Ιησού Χριστού, βασιζόμενη στις διηγήσεις των Ευαγγελίων. Ο Φράνκο Τζεφιρέλι, με σκηνοθετική ακρίβεια και θρησκευτική διακριτικότητα, συζήτησε με ειδικούς θεολόγους πριν τα γυρίσματα, ώστε να αποφύγει οποιοδήποτε σημείο θα μπορούσε να θεωρηθεί προσβλητικό.

Το έργο προβλήθηκε για πρώτη φορά στις 27 Μαρτίου 1977 από το ιταλικό κανάλι RAI 1, και με προϋπολογισμό 180.000.000 δολάρια, αποτέλεσε για χρόνια την πιο ακριβή τηλεοπτική παραγωγή παγκοσμίως. Τα γυρίσματα πραγματοποιήθηκαν στην Τυνησία και το Μαρόκο, με αρκετές σκηνές να αναπαρίστανται στο νησί Djerba και την πόλη Μοναστήρι, γνωστή για την ελληνική της ονομασία.

Πίσω από την κάμερα: λεπτομέρειες που καθόρισαν την ερμηνεία

Ο Ρόμπερτ Πάουελ, ο οποίος υποδύθηκε τον Ιησού, επέλεξε αυστηρή δίαιτα 12 ημερών βασισμένη αποκλειστικά στο τυρί, ώστε να φαίνεται λιπόσαρκος και ταλαιπωρημένος, ιδιαίτερα στις σκηνές των βασανιστηρίων και της Σταύρωσης. Ο ίδιος δεν ανοιγόκλεισε τα μάτια του σε καμία σκηνή, καθώς ο σκηνοθέτης ήθελε το βλέμμα να μεταφέρει πνευματικότητα και εσωτερική δύναμη.

Το καθηλωτικό βλέμμα του ενέπνευσε και τη σύζυγο του Τζεφιρέλι, η οποία τον παρότρυνε να επιλέξει τον Πάουελ για τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Για να αναδειχθούν ακόμη περισσότερο τα γαλάζια του μάτια, ειδικοί make up artists επιμελούνταν την όψη του.

Παρά τις δηλώσεις του Πάουελ ότι δεν ήταν ιδιαίτερα θρήσκος, ο ίδιος αποκάλυψε ότι στην Επί του Όρους Ομιλία ένιωσε μια βαθιά, σχεδόν μεταφυσική εμπειρία, γεγονός που συγκίνησε ακόμη και το συνεργείο.

Η έμπνευση πίσω από το έργο και η διαχρονική του απήχηση

Πίσω από τη σύλληψη της ιδέας βρισκόταν ο Πάπας Παύλος ΣΤ’, ο οποίος οραματίστηκε ένα τηλεοπτικό έργο που θα μετέφερε τη ζωή του Ιησού στο ευρύ κοινό με τρόπο σεβαστικό και καλλιτεχνικά υποδειγματικό. Η υλοποίηση του οράματός του σφραγίστηκε από τη δημιουργική ιδιοφυΐα του Τζεφιρέλι, ο οποίος μέσα από τον φακό του κατόρθωσε να συνδυάσει τη θεολογική ακρίβεια με τον κινηματογραφικό ρεαλισμό. Από τα τέλη της δεκαετίας του ’70 μέχρι σήμερα, η σειρά παραμένει βαθιά χαραγμένη στη συλλογική μνήμη, επαναλαμβανόμενη κάθε Πάσχα, και συνεχίζει να συγκινεί και να εμπνέει ανεξαρτήτως εποχής ή ηλικίας.